Dựa vào một số đặc điểm về bản chất, giao dịch dân sự bị vô hiệu có thể được phân thành hai nhóm chính: vô hiệu đương nhiên (vô hiệu tuyệt đối) và vô hiệu bị tuyên (vô hiệu tương đối).
– Giao dịch dân sự bị coi là vô hiệu tuyệt đối: là những giao dịch đương nhiên không có giá trị, vì giao dịch vi phạm pháp luật nghiêm trọng cho nên không được Nhà nước bảo hộ và thời hạn yêu cầu Tòa tuyên bố vô hiệu không bị hạn chế trừ trường hợp vô hiệu do vi phạm các quy định bắt buộc về hình thức có thời hạn yêu cầu tuyên vô hiệu là 2 năm kể từ ngày giao dịch được xác lập theo quy định tại Điều 132 Bộ luật dân sự 2015. Pháp luật quy định giao dịch vô hiệu tuyệt đối nhằm mục đích bảo vệ các lợi ích công (lợi ích của Nhà nước, của xã hội nói chung). Các trường hợp giao dịch dân sự bị coi là vô hiệu tuyệt đối bao gồm:
+ Giao dịch dân sự vô hiệu do vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội. Căn cứ quy định tại Điều 123 Bộ luật dân sự 2015 thì giao dịch dân sự có mục đích, nội dung vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội thì vô hiệu. Trong đó điều cấm của luật là những quy định của luật không cho phép chủ thể thực hiện những hành vi nhất định và đạo đức xã hội là những chuẩn mực ứng xử chung trong đời sống xã hội, được cộng đồng thừa nhận và tôn trọng. Ví dụ: Giao dịch mua bán và vận chuyển vũ khí vô hiệu do vi phạm điều cấm của luật, cụ thể là vi phạm tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự được quy định tại Điều 304 Bộ luật hình sự 2015;
+ Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo. Căn cứ quy định tại Điều 124 Bộ luật dân sự 2015 thì giao dịch dân sự giả tạo là giao dịch được xác lập để nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác hoặc nhằm để trốn tránh nghĩa vụ với bên thứ ba, trong trường hợp đó giao dịch dân sự giả tạo bị vô hiệu, còn giao dịch dân sự bị che giấu vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp giao dịch đó cũng vô hiệu theo quy định của Bộ luật này hoặc luật khác có liên quan. Ví dụ: Giao kết hợp tặng cho tài sản để che giấu hợp đồng gửi giữ hoặc để trốn tránh nghĩa vụ trả nợ cho người cho vay trước đó, khi đó hợp đồng tặng cho giả tạo đó sẽ bị vô hiệu;
+ Giao dịch dân sự vô hiệu do không tuân thủ quy định về hình thức. Giao dịch dân sự vi phạm quy định điều kiện có hiệu lực về hình thức thì vô hiệu, trừ những trường hợp được quy định tại khoản 1 và 2 Điều 129 Bộ luật dân sự 2015.
– Giao dịch dân sự bị coi là vô hiệu tương đối: không mặc nhiên bị vô hiệu mà chỉ trở nên vô hiệu khi có đơn yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan và quyết định của toà án là cơ sở làm cho giao dịch trở nên vô hiệu. Căn cứ quy định tại Điều 132 Bộ luật dân sự 2015 thời hiệu khởi kiện yêu cầu toà án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu là hai năm kể từ ngày giao dịch dân sự được xác lập. Pháp luật quy định vô hiệu tương đối là nhằm mục đích bảo vệ lợi ích cho chính các chủ thể tham gia giao dịch. Các trường hợp giao dịch dân sự bị coi là vô hiệu tương đối bao gồm:
+ Giao dịch dân sự vô hiệu do người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập, thực hiện. Trong trường hợp này người đại diện của người đó có thể yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch đó vô hiệu nếu theo quy định của pháp luật giao dịch này phải do người đại diện của họ xác lập, thực hiện hoặc đồng ý, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 125 Bộ luật dân sự 2015;
+ Giao dịch dân sự vô hiệu do bị nhầm lẫn được quy định tại Điều 126 Bộ luật dân sự 2015;
+ Giao dịch dân sự vô hiệu do bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép được quy định tại Điều 127 Bộ luật dân sự 2015. Ví dụ: che giấu hành vi bất hợp pháp để hưởng thừa kế theo di chúc; dùng thủ đoạn nói là vật tốt để bán với giá đắt…;
+ Giao dịch dân sự vô hiệu do người xác lập không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình được quy định tại Điều 128 Bộ luật dân sự 2015.
______________________________________
CÔNG TY LUẬT ANSG
ĐẶT LỊCH TƯ VẤN NGAY
089 977 99 08 hoặc Hotline 1900 7264
ansglaw@gmail.com
64 Nguyễn Đình Chiểu, Phường Đa Kao, Quận 1, TP HCM
